Куличкина Марфа Петровна
Саха дьахталларыттан биир бастакынан айар үлэ умсулҕаннаах дьарыгар ылларбыт поэтесса Марфа Петровна 1929 сыллаахха от ыйын 6 күнүгэр Мэҥэ улууһугар Доллу нэһилиэгэр Төбүрүөн диэн алааска төрөөбүтэ. Кини айар үлэ умсулҕаннаах аартыгар бэрт сэмэйдик, дарбаана суохтук 1949 сыллаахха үктэммитэ. Төрөөбүт түөлбэтиттэн тэйбэккэ олохтоох библиотекаҕа, интернакка сэбиэдиссэйинэн, иитээччитинэн, учууталынан үлэлээбитэ. Айар үлэтин дьарык оҥостон уопсайа икки сүүсчэкэ хоһоонуттан үс гыммыттан биирэ оройуон уонна республика хаһыаттарыгар, хаста да «Хотугу сулус» сурунаалга бэчээттэммитэ. 1991 сыллаахха «Үрүҥ түүл» И.И. Скрябин, 2006 сыллаахха «Сүүнэ тыл сүмэтин булларбыан» И.Н.Тарабукин хомуйан оҥортторбут кинигэлэрэ тахсыбыттара. 2014 сыллаахха Марфа Петровна 85 сааһын туолар юбилейдаах сылынан «Күөрэй дуу, күөрэгэйим» кинигэтин Л.С.Аргунова 2015 сылга хомуйан таһааттарбыта… “Күн сирин үтүөтүн, кэрэтин барытын туойар” поэзията ааҕааччы киэҥ араҥатыгар тиийэ туруо.
Төҥүлүм сааскыта.
Төҥүлүм сааскыта санаабын манньытар,
Киэн кэрэ киэлитэ сүргэбин көтөҕөр,
Олоҕу таптыырбын, үөрүүбүн үксэтэр,
Санаабын этэммин ыллыырбар ыҥырар
Төҥүлүм сааскыта.
Төҥүлүм кырдала сайаҕас салгыннаах,
Күөх сирэм отторо солколуу суугуннаах,
Үүнүүлээх бурдуга муоралыы долгуннаах,
Тэҥ дэхси хонуута күөрэгэй чыычаахтаах
Төҥүлүм сааскыта.
Сиэркилэ ньуурунуу күлүмнүү мэндээрэр,
Көмүс күн уотугар көөчүктүү күндээрэр,
Күөх урсун уулара ыраахтан тунаарар,
Тэнкэ тиит мастара симэнэн чэлгийэр
Төҥүлүм сааскыта.
Киэн сырдык түннүктээх типовой дьиэлэрдээх,
Инники дьулуурдаах байылыат олохтоох,
Үлэттэн дьолломмут үтүөкэн дьоннордоох,
Сайаҕас, кэпсэтиик бэһиэлэй ыччаттаах
Төҥүлүм сааскыта.
Андросова Лидия Никитична
1951 с. кулун тутар 1 күнүгэр Мэнэ-Хаҥалас оройуонун Мөҥүрүөн нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1968 с. Төҥүлү орто оскуолатын үөрэнэн бүтэрэн, Саха государственнай университетын омук тылын факультетыгар үөрэнэн 1973 сыллаахха бүтэрбитэ. Сунтаар оройуонун Бүлүүчээн орто оскуолатыгар үлэтин саҕалаабыта. Мэҥэ-Хаҥаласка Матта, Дьабыыл, Төҥүлү оскуолаларыгар омук тылын
директоры иитэр-үөрэтэр үлэҕэ солбуйааччынан үлэлээбитэ. РФ үөрэҕириитин туйгуна, «Саха-Азия оҕолоро» фонд стипендиата. Айар үлэтин 2013 сылтан саҕалаан 20-тэн тахса хоһоонноо.